نقشه باستان‌شناسی کشور
ايده تهيه نقشه باستان‌شناسي ايران بصورت رسمي توسط آقاي مرحوم دكتر عزت الله نگهبان در حدود 60 سال پيش مطرح گرديد. شادروان دكتر نگهبان از برجسته‌ترين باستان‌شناسان ايراني در زمان خويش بودند كه همواره دغدغه ميراث فرهنگي و باستان‌شناسي ايران را داشتند. براساس توجه ايشان نياز براين بود كه همه آثار باستان‌شناسي ايران مورد مطالعه قرار گيرند و اطلاعات آنها در كنار همديگر بتواند نقشه‌اي از ايران را ايجاد كند كه مكان آثار باستان‌شناسي با مختصات دقيق بر روي آن جانمايي شده باشند. با توجه به تجهيزات آن زمان انجام چنين كاري نياز به فيش‌بندي و تهيه بايگاني‌هاي بزرگ داشت. اما امروزه ديگر چنين نيست. اهداف گسترده‌تر شده‌اند، فراواني آثار بيشتر شده و تجهيزات به صورت غير قابل تصوري پيشرفته و دقيق‌تر شده‌اند. در حدود سال 1386 بود كه گروه نقشه باستان‌شناسي، تصميم به اجراي خواسته دكتر نگهبان با استفاده از تكنولوژي به روز و كارآمد گرفت. در آن زمان جلساتي برگزار شد و تبادل نظر درباره اينكه نقشه باستان‌شناسي بايد چگونه باشد، چه ويژگي‌هايي داشته باشد، چه قابليت‌هايي داشته باشد، چگونه ارتقا يابد، چگونه بهينه شود و پايش و سنجش آن به چه شكل انجام گيرد، مطرح شد.
نقشه باستان شناسي ايران از مهمترين سرمايه‌هاي ميراث فرهنگي كشور است. در طي بيش از 4 دهه تلاش و جديت براي تكميل آن ده‌ها برنامه بررسي و شناسايي اجرا شده كه پهنه سرزمين ايران را پوشش مي‌دهد. در طي اين سال‌ها از روش هاي متفاوتي براي تكميل نقشه باستان‌شناسي استفاده شده است كه بسته به تجهيزات روز و كارآمدي روش كارآمد بوده است. متأسفانه در فواصل متناوبي افت و خيزهايي را شاهد بوديم كه بخشي از آن مربوط به بدنه ناسازگاري سازمان ميراث فرهنگي بوده است. اما امروز به لطف بهره برداري از فن‌آوري‌هاي مدرن مي‌دانيم كه كجا هستيم و چرا هستيم. در طي سال‌ها تلاش و پژوهش سرانجام آنچه حاصل آمد پاداش زحمات را مي‌داد. سربلند هستيم از اينكه برنامه تكميل نقشه باستان‌شناسي با اهداف بلند مدت تدوين شده و با حمايت پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري با گام‌هاي بلند، آهسته و پيوسته پيش مي رود. پس از تكميل نقشه پايه، تشكيل مدل داده‌هاي باستان‌شناسي و به روز رساني دستورالعمل پژوهش‌هاي بررسي و شناسايي با شبكه‌بندي منظم پهنه سرزمين ايران با كاستي‌ها بيشتر آشنا شديم. جبران صدمات وارده را داشته‌ايم، پايه‌هاي كار را مستحكم نموده و سامانه تحت وب نقشه باستان‌شناسي را با بيشترين كيفيت و امكان بهره‌برداري مدون شده است.
در فاصله سال‌هاي 1396 تا به امروز برنامه‌هاي نقشه‌باستان شناسي ايران با تكميل ورود مكاني، تكميل اطلاعات توصيفي، به روز رساني نقشه پايه، اجراي كارگاه آموزشي، بررسي درخواست‌هاي بررسي و شناسايي، عرصه و حريم و كاوش به همراه بررسي طرح‌هاي عمراني به صورت كامل و پيوسته انجام شده است. بر اين آگاهيم كه با توجه به ظرفيت‌هاي موجود و ناگواري‌هايي كه در گذشته بر سر نقشه باستان‌شناسي ايران آمده است هنوز كاستي‌هايي وجود دارد اما برطرف نمودن آنها جز با ياري باستان‌شناسان، همكاري استان‌ها و تجهيز نقشه باستان‌شناسي ميسر نخواهد بود.
ايده تهيه نقشه باستان‌شناسي ايران بصورت رسمي توسط آقاي مرحوم دكتر عزت الله نگهبان در حدود 60 سال پيش مطرح گرديد. شادروان دكتر نگهبان از برجسته‌ترين باستان‌شناسان ايراني در زمان خويش بودند كه همواره دغدغه ميراث فرهنگي و باستان‌شناسي ايران را داشتند. براساس توجه ايشان نياز براين بود كه همه آثار باستان‌شناسي ايران مورد مطالعه قرار گيرند و اطلاعات آنها در كنار همديگر بتواند نقشه‌اي از ايران را ايجاد كند كه مكان آثار باستان‌شناسي با مختصات دقيق بر روي آن جانمايي شده باشند. با توجه به تجهيزات آن زمان انجام چنين كاري نياز به فيش‌بندي و تهيه بايگاني‌هاي بزرگ داشت. اما امروزه ديگر چنين نيست. اهداف گسترده‌تر شده‌اند، فراواني آثار بيشتر شده و تجهيزات به صورت غير قابل تصوري پيشرفته و دقيق‌تر شده‌اند. در حدود سال 1386 بود كه گروه نقشه باستان‌شناسي، تصميم به اجراي خواسته دكتر نگهبان با استفاده از تكنولوژي به روز و كارآمد گرفت. در آن زمان جلساتي برگزار شد و تبادل نظر درباره اينكه نقشه باستان‌شناسي بايد چگونه باشد، چه ويژگي‌هايي داشته باشد، چه قابليت‌هايي داشته باشد، چگونه ارتقا يابد، چگونه بهينه شود و پايش و سنجش آن به چه شكل انجام گيرد، مطرح شد.
نقشه باستان شناسي ايران از مهمترين سرمايه‌هاي ميراث فرهنگي كشور است. در طي بيش از 4 دهه تلاش و جديت براي تكميل آن ده‌ها برنامه بررسي و شناسايي اجرا شده كه پهنه سرزمين ايران را پوشش مي‌دهد. در طي اين سال‌ها از روش هاي متفاوتي براي تكميل نقشه باستان‌شناسي استفاده شده است كه بسته به تجهيزات روز و كارآمدي روش كارآمد بوده است. متأسفانه در فواصل متناوبي افت و خيزهايي را شاهد بوديم كه بخشي از آن مربوط به بدنه ناسازگاري سازمان ميراث فرهنگي بوده است. اما امروز به لطف بهره برداري از فن‌آوري‌هاي مدرن مي‌دانيم كه كجا هستيم و چرا هستيم. در طي سال‌ها تلاش و پژوهش سرانجام آنچه حاصل آمد پاداش زحمات را مي‌داد. سربلند هستيم از اينكه برنامه تكميل نقشه باستان‌شناسي با اهداف بلند مدت تدوين شده و با حمايت پژوهشگاه ميراث فرهنگي و گردشگري با گام‌هاي بلند، آهسته و پيوسته پيش مي رود. پس از تكميل نقشه پايه، تشكيل مدل داده‌هاي باستان‌شناسي و به روز رساني دستورالعمل پژوهش‌هاي بررسي و شناسايي با شبكه‌بندي منظم پهنه سرزمين ايران با كاستي‌ها بيشتر آشنا شديم. جبران صدمات وارده را داشته‌ايم، پايه‌هاي كار را مستحكم نموده و سامانه تحت وب نقشه باستان‌شناسي را با بيشترين كيفيت و امكان بهره‌برداري مدون شده است.
در فاصله سال‌هاي 1396 تا به امروز برنامه‌هاي نقشه‌باستان شناسي ايران با تكميل ورود مكاني، تكميل اطلاعات توصيفي، به روز رساني نقشه پايه، اجراي كارگاه آموزشي، بررسي درخواست‌هاي بررسي و شناسايي، عرصه و حريم و كاوش به همراه بررسي طرح‌هاي عمراني به صورت كامل و پيوسته انجام شده است. بر اين آگاهيم كه با توجه به ظرفيت‌هاي موجود و ناگواري‌هايي كه در گذشته بر سر نقشه باستان‌شناسي ايران آمده است هنوز كاستي‌هايي وجود دارد اما برطرف نمودن آنها جز با ياري باستان‌شناسان، همكاري استان‌ها و تجهيز نقشه باستان‌شناسي ميسر نخواهد بود.
