گروه پژوهشی دوران پیش از تاریخ (انسان کهن)
پیش از تاریخ شامل يك دوره اداري بسيار طولاني است که با نام پارینهسنگی قدیم ( همراه با حضور انسان ریخت‌ها و مهارت بر ساخت و استفاده از سنگ) آغاز و تا دوره آغاز نگارش ادامه مییابد. این دوران طولانی با فراز و فرودها و تحولات شگرف در زندگی جوامع انسانی همراه است كه شامل دورههای پارینهسنگی، فراپارینهسنگی، نوسنگی، مس و سنگ و مفرغ است و حتي در برخی مناطق ایران تا پایان عصر آهن نيز ادامه دارد. پژوهش در رابطه با دوران پیش از تاریخ ایران پیچیدگی و تكنيك‌هاي ويژه‌اي دارد زیرا ابتدای اين دوره با حضور اجتماعات انسانی مرتبط است و با هر کشف تازه از حضور انسان، زوایای جدیدی از فرهنگ کهن هر سرزمین آشکار میشود. همچنين از آنجا که ظهور خط و کتابت به عنوان آغازگر دوران تاریخی محسوب مي‌شود و مردمان ساکن در پهنه سرزمين ايران به نسبت در یک زمان و مکان از خط و کتابت استفاده نکردهاند، زمان پایان این دوران نیز میان مورد اختلاف است. چنانچه تاریخ استفاده از خط در جنوب غرب ایران ( تأكيد بر تمدن عیلامي ) به سده‌های نخست هزاره سوم پیش از میلاد باز میگردد و اين در حالی است که ساير مناطق سرزمین ایران به تدریج ( تا هزاره اول پیش از میلاد) تحت تاثیر نگارش قرار گرفتهاند.
گروه پژوهشی دوران پیش از تاریخ (انسان کهن) در پژوهشكده باستان‌شناسي در تلاش است تا با انجام پژوهشهای میدانی به کشف و شناخت چگونگی حضور و زندگی جوامع انسانی در اين گذشته دور بپردازد. در این راستا كليدواژه‌هاي دورههای فراپارینهسنگی و نوسنگی با شناخت و تحلیل روند یکجانشینی و استقرار در روستاهاي اويله و روند اهلیسازی بررسي مي‌گردند. همچنين با پژوهش پيرامون دوره مس و سنگ به مطالعه ساختار جوامع پیچیده و چگونگی آشنایی بشر با فن‌آوري فلزگری و تكنيك ساخت و تولید آن میپردازد که البته خود مقدمهای است براي شناخت تحولات و دگرگونیهايي که در آستانه ورود به دوره شهرنشینی روی میدهند. مطالعه روند این تحولات به‌ویژه در ارتباط با آغاز شهرنشینی و ایجاد پیچیدگی در روابط اجتماعی انسان در آغاز عصر مفرغ از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین پژوهش و مطالعه درباره عصر آهن که مقدمه ایجاد تحولات بزرگ سیاسی ـ اجتماعی در جنوب غربی آسیا و پیش زمینه ظهور امپراتوری‌های بزرگي مانند هخامنشیان است، از مهمترين برنامه‌هاي این گروه نيز هست.
باستانشناسان علاقمند و پژوهشگران متخصص درباره پیش از تاریخ هر یک با مطالعه بخشی از این داستان بلند زندگی بشر، پرده از ناگفته‌ها و زوایای تاریک آن بر میدارند و به کشف حقیقت میپردازند تا به‌این وسیله راهی که بشر طی کرده و تجربیاتی که از سرگذرانده تا به ساختار فرهنگي، صنعتي جوامع امروز رسیده است را به همگان نشان دهند و از نکات سودمند آن درس گرفته، از تکرار اشتباهات دوری جویند. روش‌ها و ابزارهای تحقيقاتي گوناگوني در اختيار متخصصان این دوران است از جمله بررسی ميداني بخش‌هاي مختلف ایران با هدف شناسایی و مستندنگاری شواهد سطحی برجا مانده از هر یک از زيردورههای زمانی این دوران کهن، برنامه‌ةاي ميداني کاوش و گمانهزنی با هدف شناخت لایه‌نگاری غارها، پناهگاهای سنگی، تپهها، محوطهها و گورستان‌های پیش از تاریخ و همچنين مطالعه شواهد و آثار فرهنگی مانند بقایای معماری، تدفین و تهيه بانك اطلاعاتي از يافته‌ةاي باستان‌شناسي و تهيه مدل گاهنگاری ا استفاده از آزمایش‌های متنوع بر روی مواد و مصالحي مانند زغال، استخوان، دندان، سفال، فلز، منسوجات و بافته‌ها، چوب، سنگ با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی و مطالعات میان رشتهای از جمله تاریخ گذاری به روش کربن 14، ترمولومینسانس، XRF، XRD، OSL، پتروگرافی، متالوگرافی و مانند آنها كه مي‌توانند در فهم ما نسبت به پيچيدگي‌هاي زندگي در جوامع كهن بيشتر ياري رسانند.
گروه پژوهشی دوران پیش از تاریخ (انسان کهن) در پژوهشكده باستان‌شناسي در تلاش است تا با انجام پژوهشهای میدانی به کشف و شناخت چگونگی حضور و زندگی جوامع انسانی در اين گذشته دور بپردازد. در این راستا كليدواژه‌هاي دورههای فراپارینهسنگی و نوسنگی با شناخت و تحلیل روند یکجانشینی و استقرار در روستاهاي اويله و روند اهلیسازی بررسي مي‌گردند. همچنين با پژوهش پيرامون دوره مس و سنگ به مطالعه ساختار جوامع پیچیده و چگونگی آشنایی بشر با فن‌آوري فلزگری و تكنيك ساخت و تولید آن میپردازد که البته خود مقدمهای است براي شناخت تحولات و دگرگونیهايي که در آستانه ورود به دوره شهرنشینی روی میدهند. مطالعه روند این تحولات به‌ویژه در ارتباط با آغاز شهرنشینی و ایجاد پیچیدگی در روابط اجتماعی انسان در آغاز عصر مفرغ از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین پژوهش و مطالعه درباره عصر آهن که مقدمه ایجاد تحولات بزرگ سیاسی ـ اجتماعی در جنوب غربی آسیا و پیش زمینه ظهور امپراتوری‌های بزرگي مانند هخامنشیان است، از مهمترين برنامه‌هاي این گروه نيز هست.
باستانشناسان علاقمند و پژوهشگران متخصص درباره پیش از تاریخ هر یک با مطالعه بخشی از این داستان بلند زندگی بشر، پرده از ناگفته‌ها و زوایای تاریک آن بر میدارند و به کشف حقیقت میپردازند تا به‌این وسیله راهی که بشر طی کرده و تجربیاتی که از سرگذرانده تا به ساختار فرهنگي، صنعتي جوامع امروز رسیده است را به همگان نشان دهند و از نکات سودمند آن درس گرفته، از تکرار اشتباهات دوری جویند. روش‌ها و ابزارهای تحقيقاتي گوناگوني در اختيار متخصصان این دوران است از جمله بررسی ميداني بخش‌هاي مختلف ایران با هدف شناسایی و مستندنگاری شواهد سطحی برجا مانده از هر یک از زيردورههای زمانی این دوران کهن، برنامه‌ةاي ميداني کاوش و گمانهزنی با هدف شناخت لایه‌نگاری غارها، پناهگاهای سنگی، تپهها، محوطهها و گورستان‌های پیش از تاریخ و همچنين مطالعه شواهد و آثار فرهنگی مانند بقایای معماری، تدفین و تهيه بانك اطلاعاتي از يافته‌ةاي باستان‌شناسي و تهيه مدل گاهنگاری ا استفاده از آزمایش‌های متنوع بر روی مواد و مصالحي مانند زغال، استخوان، دندان، سفال، فلز، منسوجات و بافته‌ها، چوب، سنگ با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی و مطالعات میان رشتهای از جمله تاریخ گذاری به روش کربن 14، ترمولومینسانس، XRF، XRD، OSL، پتروگرافی، متالوگرافی و مانند آنها كه مي‌توانند در فهم ما نسبت به پيچيدگي‌هاي زندگي در جوامع كهن بيشتر ياري رسانند.